Franchisees‘ right of consent to Albert Heijn's operation of the “Meal At Home” formula

Read this article in Dutch.

Right of consent

If a franchisor intends to implement a change in the franchise formula or to operate a derived formula (or have it operated) directly or via third parties and the franchisor can reasonably foresee that the implementation of that intention will lead to a loss of turnover for the franchisee's business, and this expected loss of turnover exceeds a level specified in the franchise agreement, the franchisor requires the prior consent of the franchisees (the majority of the franchisees, or all franchisees whose turnover is affected) pursuant to Article 7:921 paragraph 2 of the Dutch Civil Code.

Albert Heijn takes the position that consent is not required, as in its opinion no (significant) loss of sales can reasonably be expected for the franchisees. After all, the service would be aimed at a different target group than the customers of the Albert Heijn supermarkets, and moreover, the turnover of Meal At Home in 2022 amounted to less than 0.3% of the total turnover of the franchise stores. Any loss of turnover would therefore be negligible.

The franchisees dispute this position. They argue that consent is required because some degree of loss of sales can be expected and the parties have not agreed on a turnover threshold.

Judgement

The court agrees with the franchisees. Albert Heijn's appeal based on the absence of an ''significant'' loss of sales fails because article 7:921 of the Dutch Civil Code does not recognise this requirement. The right of consent applies as soon as the franchisor can reasonably foresee that the exploitation of the derived formula will lead to a loss of turnover for the franchisees. The legislator has left it up to the parties to agree on a concrete threshold value. Now that no turnover threshold has been established between the parties, the right of consent applies in full, regardless of the size of the expected loss of turnover.

The court emphasises that the size of the expected financial consequences for the franchisees is irrelevant; even with a loss of turnover of just one euro, the franchisees' consent is required. Even if one assumes Albert Heijn's position that most Meal At Home customers do not (or cannot) visit Albert Heijn supermarkets, the right of consent still applies if it is reasonably foreseeable that the operation of the Meal At Home formula will result in the sale of just one less ready-made meal in the supermarket.

Conclusion

This ruling confirms that the threshold for the right of consent is low: the size of the loss of turnover is in principle irrelevant. In the absence of a turnover threshold in the franchise agreement, it is important to realise that the permission of the franchisee(s) is required when operating a derived formula, or having it operated, regardless of the extent of the consequences for the franchisee. This can have an enormously paralysing effect on the business operations of both the franchisor and the franchisee. Furthermore, this right of consent does not only apply to the exploitation of a derived formula (or having it exploited), but also to changes to the existing franchise formula, such as adjusting the goods or services offered, or changing the revenue model. It is therefore advisable to limit the right of consent by including a threshold value in the franchise agreement.

Although this did not play a role in the present ruling, we do not believe that franchisees can, in the absence of an agreed threshold, block any initiative of the franchisor at will. In that case too, the general rule applies that under certain circumstances refusing consent can constitute an abuse of power or at least be in conflict with the requirements of good franchising.

If you have any questions, please feel free to contact Marcel Willems or Elisabeth Bulder.

Dutch

Instemmingsrecht franchisenemers bij exploitatie afgeleide formule ''Maaltijd Thuis'' door Albert Heijn

De rechtbank Gelderland heeft recentelijk een belangrijke uitspraak gedaan over de reikwijdte van het instemmingsrecht van franchisenemers onder de franchisewet. Centraal staat de vraag of Albert Heijn Franchising B.V. (Albert Heijn) het bezorgconcept ''Maaltijd Thuis'' – een bezorgservice voor kant-en-klaarmaaltijden, hetgeen door de rechtbank wordt aangemerkt als een afgeleide formule in de zin van artikel 7:911 lid 2 onder b BW – mag exploiteren zonder voorafgaande instemming van haar franchisenemers.

Instemmingsrecht

Als een franchisegever van plan is een wijziging in de franchiseformule door te voeren of rechtstreeks of via derden een afgeleide formule te (doen) exploiteren en de franchisegever redelijkerwijs kan voorzien dat uitvoering van dat voornemen leidt tot een derving van de omzet van de onderneming van de franchisenemer, en deze verwachte omzetderving uitstijgt boven een in de franchiseovereenkomst bepaald niveau, heeft de franchisegever op grond van artikel 7:921 lid 2 BW de voorafgaande instemming nodig van de franchisenemers (de meerderheid van de franchisenemers, of alle franchisenemers die in hun omzet worden geraakt).

Albert Heijn stelt zich op het standpunt dat instemming niet is vereist, nu volgens haar redelijkerwijs geen (wezenlijke) omzetderving te verwachten is voor de franchisenemers. De dienst zou zich immers richten op een andere doelgroep dan de klanten van de Albert Heijn-supermarkten, en bovendien bedroeg de omzet van Maaltijd Thuis in 2022 minder dan 0,3% van de gezamenlijke omzet van de franchisewinkels. Eventuele omzetderving zou dan ook verwaarloosbaar zijn.

De franchisenemers betwisten dit standpunt. Zij stellen dat instemming wél vereist is, reeds omdat enige mate van omzetderving te verwachten valt en partijen geen omzetdrempel zijn overeengekomen.

Uitspraak

De rechtbank volgt het standpunt van de franchisenemers. Het beroep van Albert Heijn op het ontbreken van een “wezenlijke” omzetderving faalt, nu artikel 7:921 BW dat vereiste niet kent. Het instemmingsrecht is van toepassing zodra de franchisegever redelijkerwijs kan voorzien dat exploitatie van de afgeleide formule leidt tot omzetderving bij franchisenemers. De wetgever heeft het aan partijen overgelaten om een concrete drempelwaarde overeen te komen. Nu tussen partijen geen omzetdrempel is vastgesteld, geldt het instemmingsrecht onverkort, ongeacht de omvang van de verwachte omzetderving.

De rechtbank benadrukt dat de omvang van de te verwachten financiële gevolgen voor de franchisenemers irrelevant is; ook bij slechts één euro omzetderving is instemming van de franchisenemers vereist. Zelfs indien dus wordt uitgegaan van de stelling van Albert Heijn dat de meeste klanten van Maaltijd Thuis niet in de supermarkten van Albert Heijn (kunnen) komen, geldt het instemmingsrecht indien redelijkerwijs te voorzien is dat de exploitatie van de Maaltijd Thuis formule verkoop van slechts één kant-en-klaarmaaltijd minder in de supermarkt tot gevolg heeft.

Conclusie

Deze uitspraak bevestigt dat de drempel voor het instemmingsrecht laag ligt: de omvang van de omzetderving is in beginsel niet relevant. Bij het ontbreken van een omzetdrempel in de franchiseovereenkomst is het van belang zich te realiseren dat bij het (doen) exploiteren van een afgeleide formule de toestemming van de franchisenemer(s) vereist is, ongeacht de omvang van de gevolgen voor de franchisenemer. Dit kan een enorm verlammend effect hebben op de bedrijfsvoering van zowel de franchisegever als de franchisenemer. Dit instemmingsrecht is bovendien niet uitsluitend van toepassing op het (doen) exploiteren van een afgeleide formule, maar ook op wijzigingen in de bestaande franchiseformule, zoals het aanpassen van de aangeboden goederen of diensten, of het wijzigen van het verdienmodel. Het is daarom raadzaam het instemmingsrecht te begrenzen door een drempelwaarde op te nemen in de franchiseovereenkomst.

Hoewel dit in de voorliggende uitspraak geen rol speelde, menen wij overigens niet dat franchisenemers, bij gebreke van een overeengekomen drempelwaarde, ieder initiatief van de franchisegever naar believen kunnen tegenhouden. Ook in dat geval geldt immers de algemene regel dat onder omstandigheden het weigeren van instemming misbruik van bevoegdheid kan opleveren althans in strijd kan zijn met de eisen van goed franchisenemerschap.

Mocht u vragen hebben, neem dan gerust contact op met Marcel Willems of Elisabeth Bulder.